Teknik Perang China Tradisional

Oleh: Nicholas J. Ugik

1.0 Pendahuluan   

Setiap tamadun manusia yang unggul mempunyai kekuatan pertahanan yang kuat dan efektif demi menjaga kelangsungan tamadun tersebut daripada ancaman luar dan dalam tamadun tersebut. Begitu juga dengan tamadun China yang telah bermula lebih kurang 3000 S. M di Lungshan apabila masyarakatnya mula menjalankan kegiatan pertanian dan membina satu komuniti di Lungshan.[1] Adalah mustahil untuk tamadun China mengekalkan keutuhan tamadunnya tanpa memiliki satu sistem pertahanan yang diwarisi dari dinasti ke dinasti. Walaupun dinasti telah bertukar ganti tetapi yang menjadi keunikan ialah pengekalan konsep ‘kecinaan’ di setiap dinasti tersebut. Begitu juga dengan sistem pertahanan dan karya-karya peperangan yang tetap menjadi rujukan walaupun dihasilkan dalam dinasti yang berbeza. Tamadun China mempunyai satu sistem pertahanan yang sistematik untuk mempertahankan dinastinya. Hampir kesemua dinasti dalam tamadun China diasaskan melalui kekuatan tentera kerana ia melibatkan peperangan yang agak besar untuk menggulingkan sebuah dinasti yang baru.

2.0 Teknik dan Sistem Ketenteraan  Dalam Tamadun China

Kemunculan tamadun China bermula dengan Dinasti Shang yang bertapak di Luyang iaitu di kawasan Sungai Kuning lebih kurang 3000 S. M. . Pada zaman awal, Raja Shang sentiasa berperang kerana beliau beranggapan perang sebagai kejadian yang menguntungkan raja dan negaranya. Kemenangan dalam peperangan menjadikannya kaya dan berkuasa. Kadang kala Raja Shang menawan musuhnya sebagai korban kepada dewa. Tentera Shang terdiri daripada tentera berjalan kaki dan berkereta kuda  yang menjadi asas pertahanan kerajaan Shang. Tentera berjalan kaki (infantri) berjalan di belakang pasukan berkereta kuda. Kereta kuda yang digunakan ditunggangi oleh dua orang iaitu seorang pemanah dan seorang pengendali kereta kuda sambil menggunakan lembing. [2]

          Pasukan infantri Shang lazimnya membawa bersama lembing dan pedang di medan peperangan. Pada mulanya lembing digunakan semasa melaku teknik rempuhan pada permulaan peperangan. Kemudian barulah pedang digunakan apabila jarak dengan pihak musuh semakin dekat. Tentera Shang biasanya memakai baju perisai dan peralatan perang yang diperbuat daripada gangsa. Ini disebabkan pengetahuan menggunakan gangsa yang tinggi pada zaman tersebut.

          Pada masa awal pemerintahan Shih Huang Ti, beliau telah mengarahkan askar mencari alat-alat perang di dalam setiap rumah. Semua alat itu dirampas dan dihantar ke ibu kota Siang Yang dan dileburkan menjadi loceng besar dan patung besi. Melalui cara itu Shih Huang Ti berharap rakyatnya atau wakil lindungan tidak akan melancarkan pemberontakan terhadap kerajaannya malah kerajaan pusat cuba menetapkan satu sistem monopoli dalam kuasa tentera. Tenaga buruh bagi tentera diperolehi dari sistem kerahan dalam berbagai-bagai daerah tentera yang dikatakan sebagai Chun. Apabila kerajaan Chin hendak mengerahkan askarnya, beliau mengambil golongan pemimpin tentera dalam Chun tersebut.

          Kerajaan pusat juga melantik pegawai sebagai pemimpin tentera bagi kempen peperangan. Dari segi taktik peperangan, Shih Huang Ti berperang menggunakan taktik orang Tartar (ganas),dan menggunakan tentera berkuda. Beliau juga telah mengumpulkan penjahat dan dijadikan askar dan dihantar berperang ke sempadan. Beliau juga telah membina rangkaian jalan tentera dan terusan untuk memudahkan pergerakan/serangan.
Bagi mempertahankan negerinya dari ancaman luar terutamanya orang Tartar/Monggol, Shih Huang Ti telah membina tembok yang dikenali sebagai Tembok Besar Negeri China. Tembok ini dibina dari tahun 228SM hingga 210SM yang merentasi bukit bukau dan lembah. Panjang tembok ini ialah 2250 batu dengan ketinggigan 15 kaki hingga 20 kaki. Tembok ini dibina lengkap dengan menara pengawal. Terdapat sebanyak 20,000 menara pengawal. Setiap satunya di tempatkan sepasukan tentera yang mengandungi 100 orang. Mereka mengawal dengan menggunakan panah. Di samping menara pengawal yang besar tadi, terdapat juga menara pengawal yang lebih kecil sebanyak 10,000 buah.[3]

          Selain daripada peranan tembok besak yang dapat mempertahankan wilayah Shih Huang Ti, penemuan serbuk letupan mula mendapat perhatian Shih Huang Ti apabila ahli kimia Taoist menjumpai  cara menggunakan bahan letupan. Waris beliau, Erh Shih telah memperbaharui pembuatan busur bersilang. Dalam Art of War, telah mencatatkan yang Erh Shih mempunyai seramai 50 000 orang tentera dalam pasukan pemanah.[4]

          Manakala dalam Dinasti Qin, inovasi telah berlaku dalam ketenteraan. Dapat dilihat dengan jelas dalam senjata peperangan iaitu penggunaan gangsa telah digantikan dengan penggunaan besi. Pedang besi yang mula digunakan telah mengadaptasikan cara pembuatan pedang dari puak nomad di utara China iaitu orang Mongolia. Selain daripada itu juga, pembuatan panah juga telah berubah iaitu penggunaan panah bersilang telah digunakan. Ini kerana ia lebih senang dan dapat digunakan dengan pantas. Ketepatan bidikan juga lebih baik daripada busur biasa. [5]

          Pada tahap ini juga, pasukan infantri dalam organisasi ketenteraan juga menjadi semakin penting. Ini disebabkan mereka lebih pantas bergerak dalam pelbagai bentuk muka bumi. Peranan pasukan infantri menjadi lebih penting apabila ia mula dilihat mampu memberikan sokongan kepada pasukan berkuda.[6] Inovasi juga turut berlaku dalam tentera berkuda. Penggunaan seluar panjang mula diperkenalkan. Ini lebih memudahkan pergerakan dan dapat menunggang kuda dalam keadaaan yang selesa.

          Dalam diansti Han, teknik ketenteraan juga menunjukkan pembaharuan apabila strategi ketenteraan telah diperbaharui. Jeneral Dinasti Han yang terkenal iaitu Li Ling telah menggunakan teknik baru dalam pasukan tenteranya. Ini berlaku semasa beliau menyekat kemaraan puak nomad dari utara. Pasukan tenteranya hanya berjumlah 5000 orang dan pasukan tentera nomad berjumlah 30000 orang. Untuk mematahkan kemaraan seranagan musuh terutamanya rempuhan pasukan berkuda, beliau telah membahagikan pasukan tenteranya kepada dua barisan. Barisan yang pertama bersedia menggunakan perisai dan lembing yang panjang. Manakala barisan kedua menggunakan panah untuk menembak tentera musuh.[7] Ini boleh dikatakan strategi pertahanan yang agak efektif kerana dalam membuat pertahanan telah dapat melancarkan serangan. Teknik ini juga telah dijumpai dalam tamadun Rom yang dinamakan unit phalanx.

          Maharaja Dinasti Han, Han Wu Ti juga telah mengambil berat kajian tentang serbuk letupan agar dapat digunakan dalam peperangan. Sehubungan dengan itu, teknik serangan menggunakan panah berapi mula diperkenalkan dalam ketenteraan Dinasti Han. Ini juga membawa kepada peningkatan dalam kajian serbuk letupan apabila bom saltpetre mula digunakan iaitu bahan yang mempunyai campuran sulfur dan belerang. Malah ia menjadi semakin hebat apabila dihasilkan dengan lebih banyak pada tahun 1221 M.[8]

          Kemajuan Dinasti Han dalam bidang letupan yang menyumbangkan inovasi dalam pasukan ketenteraan bukan setakat itu sahaja. Malah penggunaan bahan kimia dan racun juga telah digunakan. Falsafah Mo Ti juga menjelaskan pasukan tentera Han telah menggunakan bahan kimia dan semburan beracun dalam peperangan.[9] Dapat dijelaskan yang tamadun China purba menjadi pengasas kepada penggunaan bahan letupan dan juga bahan kimia.

          Zaman Tiga Negara (Three Kingdom) ialah period yang amat penting dalam sejarah China. Dalam tempoh ini, ketenteraan memainkan peranan yang amat penting terutamanya dalam mempertahankan wilayah masing-masing. Oleh hal yang demikian, terdapat banyak pembahuruan dalam peralatan dan teknik ketenteraan. Antara tokoh ketenteraan yang terkenal dalam zaman ini ialah Ma Jun iaitu seorang Jeneral dari Negara Wei di bahagian utara China. Beliau telah mencipta sejenis jentera peperangan iaitu penembak batu. Alat  ini mampu memecahan kubu pihak lawan.[10]

          Perdana Menteri Wei, Cao Cao mempunyai angkatan tentera yang besar dan beliau telah menggabungkan kekuatan tentera lautnya dan tentera darat dalam ekspedisi menyerang Negara Wu di selatan. Pasukan tentera daratnya terdiri daripada infantri dan berkuda. Terdapat pembaharuan dalam tentera laut beliau yang menghilir Sungai Yang-Tze iaitu kapal-kapal boleh dicantum dan dipisahkan  untuk membentuk armada yang besar. Ini teknik ketenteraan yang baru dalam tamadun China.

          Seterusnya ialah ketenteraan dalam Negara Wu yang juga mempunyai pembaharuan.Dengan keadaan geografinya yang terletak di selatan dan sudah tentunya mahir dalam peperangan maritim dan tentera laut diberikan perhatian. Oleh itu Sun Quan juga telah membina kapal dan membentuk armada yang dapat memuatkan 10 000 tentera dalam sebuah armada tersebut.[11]

          Tokoh yang amat penting dalam zaman Tiga Negara ialah Perdana Menteri dan Strategis Negara Shu iaitu Zhuge Liang. Beliau telah membuat pembaharuan dalam busur bersilang iaitu boleh menembakkan 10 anak panah secara berturutan. Dengan dapat menjadikan serangan lebih berkesan dan cepat. Selain daripada itu juga, beliau bijak dalam merancang strategi pasukan tenteranya dan mengambil kira faktor bentuk muka bumi, cuaca dan keseimbangan dengan tentera musuh.

          Contohnya, beliau menggunakan teknik tortoise semasa menyekat kemaraan tentera Wei. Ia merupakan sejenis teknik yang membentuk aturan pasukan tentera yang menyamai garisan-garisan yang terdapat pada cengkerang kura-kura. Ia ialah teknik bertahan dan menyerang. Beliau juga turut memanfaatkan kedaan alam, bentuk muka bumi dan cuaca seperti arah tiupan angin untuk menggunakan serangan api dan kabus yang tebal untuk mengelirukan pihak musuh. Selain daripada itu juga, memecahkan musuh dari dalam amat penting dengan menghantar perisik. Melemahkan musuh dengan menghasut tentera musuh dan menyebarkan khabar angin adalah antara strategi yang digunakan oleh beliau.[12]

          Pada zaman Dinasti Tang, serbuk letupan juga telah digunakan iaitu hasil penemuan golongan Taoist. Ia telah digunakan secara meluas dalam peperangan dan satu teknik telah diciptakan iaitu Flying Fire. Teknik ini digunakan dalam mempertahankan kubu pertahanan dan juga dalam posisi menyerang. Seperti juga dinasti-dinasti yang terdahulu yang menjadikan kubu pertahanan elemen yang penting dalam ketenteraan, zaman Tang memperlihatkan kubu pertahanan yang memagari kawasan ataupun kota yang penting bagi golongan pemerintah yang mempunyai pos kawalan untuk para pengawal membuat tinjauan.[13]

          Dalam Dinasti Song, pembaharuan dalam teknik menggunakan letupan iaitu balistik telah digunakan untuk melontarkan api dan bahan letupan. Ia menjadi semakin tepat dan senang digunakan dalam jangka masa yang lebih cepat. Selain daripada itu juga, tentera yang berkapal telah dikembangkan lagi untuk menguasai Sungai Yang Tze. Menurut Temple, penggunaan bahan letupan telah digunakan tentera Song mempertahankan China daripada pencerobohan tentera Mongol dari utara namun Dinasti Song tetap gagal pada akhirnya dan Mongol telah membentuk Dinasti Yuan yang menguasai China antara tahun 1161 hingga 1234 M.[14]

          Penggunaan pasukan tentera laut yang besar-besaran telah dipertingkatkan pada zaman Dinasti Ming (1235-1644 M). Walaupun sebelum ini  telah ada penggunaan kapal namun ia hanya bertujuan untuk peringkat domestik dan hanya berperang di sungai utama China iaitu Sungai Hwang Ho dan Sungai Yang Tze. Tetapi dalam Dinasti Ming, tentera laut bukan sahaja di Sungai Hwang Ho dan Yang Tze tetapi telah meluas  sehingga Asia Tenggara dan Timur Tengah dan juga Afrika. Tokoh yang terpenting dalam perkara ini ialah Laksamana Cheng Ho.

           Inovasi dalam pembinaan kapal telah dapat  di lihat dengan lebih jelas apabila saiz kapal yang lebih besar, pembinaan lima tiang layar pada kapal dan juga prinsip sekatan dalam kapal telah dibuat untuk menngelakkan kapal tersebut daripada karam apabila bahagian lantai dasar kapal tersebut pecah. Kapal telah dilengkapi dengan tentera pemanah di samping tentera biasa dan juga bahagian  unit mariam yang digunakan semasa berperang di laut dan juga untuk kegiatan penaklukan.[15]

          Pemimpin tentera dalam tamadun China menggunakan beberapa teknik dalam pertahanan dan juga untuk menyerang. Antaranya ialah memusnahkan tempat berlindung di luar kota pertahanan seperti rumah, pokok dan rumpun buluh untuk persediaan pertahanan. Kawalan ke atas rakyat juga perlu dikenakan untuk mengelakkan mereka membantu pihak musuh. Dengan ini, sistem kad pengenalan telah digunakan dan larangan untuk keluar pada waktu malam. Selain itu, bekalan makanan juga disimpan dalam jumlah yang difikirkan mencukupi untuk kegunaan semasa perang. Dalam sesebuah bandar dikehendaki menyimpan sekurang-kurangnya 20 000 bushels gandum dan kekacang.[16]

3.0 Pemikir Ketenteraan Dalam Tamadun China

Tamadun China telah melahirkan ramai pemikir ketenteraan lantaran keadaan yang anarki dan berperang. Karya- karya mereka telah menjadi rujukan oleh pemimpin ketenteraan China dalam meluaskan wilayah dan juga mempertahankan kekuasaan negara masing- masing. Bukan sahaja menjadi rujukan sezaman tetapi ada di antara karya pemikir ketenteraan ini telah digunakan dalam zaman selepas berakhirnya zaman dinasti di China.

          Pada tahap pertama ialah kaedah ketenteraan yang menjadi rujukan dalam ketenteraan China ialah Kaedah Ssu Ma Fa yang bermaksud Kaedah Peperangan yang membincangkan tentang undang-undang, nilai-nilai asas dan strategi.

           Seterusnya ialah Karya Sun Tzu yang cukup terkenal  di kalangan pemimpin ketenteraan China sebagai bahan rujukan. Beliau telah menyarankan beberapa perkara yang perlu dalam sebuah organisasi tentera untuk tujuan pertahanan dan juga menyerang pihak musuh. Antara fikiran beliau ialah

(i) Strategi Anggaran :

• Beliau menyarankan para pemerintah melakukan kajian yang teliti sebelum melancarkan peperangan. Lima perkara harus di pertimbangkan  dalam sesuatu peperangan iaitu alasan moral, bentuk muka bumi, iklim, kepimpinan dan pengendalian peperangan.

(ii) Melancarkan Peperangan :

• Seorang panglima tentera harus memastikan kemenangan dicapai dalam masa yang singkat.

(iii) Strategi Menyerang :

• Seseorang pakar harus mengatur strategi untuk melawan musuh tanpa peperangan berlarutan. Panglima perang harus mengetahui kelebihan dan kelemahan diri sendiri dan musuh. Kekalahan berlaku jika ada tiga kesilapan iaitu jahil dalam ilmu peperangan, urusan pentadbiran ketenteraan dan mengarah tentera mara ke hadapan atau berundur apabila tidak patut berbuat demikian.

(iv) Strategi Serangan Menggunakan Api :

• Strategi ini hanya digunakan dalam keadaan terdesak.

(v) Strategi Menggunakan Tali Barut :

• Musuh dilemahkan dengan menggunakan ejen-ejen perisik.[17]

              Pada tahap kedua ialah teknik Wu Tzu. Beliau membincangkan teknik ketenteraan dalam enam bab yang menumpukan tentang perbincangan yang kritikal hal-ehwal ketenteraan seperti perancangan untuk negara, menilai musuh, mengawal tentera, tindak balas kepada perubahan dan merangsangkan kepada pegawai.[18]

              Pada tahap yang ketiga dalam Tamadun China terdapat tiga orang pemikir yang membincangkan teknik ketenteraan. Pertama ialah Wei Liao Tzu yang merupakan seorang strategis dan pemerhati yang cekap menyedari bahawa dengan mengintergrasikan rakyat awam dan tentera maka sesebuah negara akan dapat bertahan dalam keadaan yang aman dan tidak berlaku huru hara. Seterusnya ialah Pegawai T’ai Kung yang menghasilkan Enam Rahsia Pengajaran T’ai Kung. Pemikiran beliau ini ialah ajaran taktikal dan nasihat-nasihat politik kepada raja-raja Wen dan Wu dari Dinasti Chou yang direkodkan. Antara lain pemikir dalam tahap ketiga ini ialah Huang Shih-Kung yang mengutarakan Tiga Strategi Huang Shih-Kung. Buku ini menfokuskan kepada pentadbiran kerajaan dan ketenteraan dan kawalan. Teks ini juga membincangkan kepada konsep kerajaan, penyatuan rakyat, ciri-ciri seorang jeneral yang berkebolehan, kaedah untuk mencipta asas kehidupan kebendaan, motivasi untuk tentera, perlaksanaan ganjaran dan hukuman, cara-cara memelihara kesetiaan kepada raja dan keperluan untuk menseimbangkan antara kehidupan orang senang dan juga susah. Ia tidak membincangkan tentang kempen strategi dan taktik peperangan.

     Tahap yang terakhir iaitu keempat memperlihatkan Soal Jawab Antara T’ang T’ai Sung dengan Li Wei-Kung yang membincangkan tentang strategi-strategi yang telah diuji dan digunakan dalam pertempuran-pertempuran yang kritikal dan bukan haya konsep-konsep yang bersifat teori. Secara keseluruhannya ialah ringkasan dan rumusan perbincangan tentang tiga tahap yang terdahulu.[19]

 4.0 Kesimpulan

Ringkasnya ketenteraan di China telah dirancang secara sistematik memandangkan ia adalah elemen yang sangat penting untuk kelangsungan sesebuah tamadun. Pelbagai strategi dan taktik yang diasaskan dan juga diperbaharui melalui inovasi yang tinggi. Sistem tentera juga telah disusun dan wujudnya organisasi ketenteraan bagi memudahkan kawalan dan perancangan strategi yang lebih teratur. Para  pemikir tentera yang wujud semasa berlangsungnya tamadun China memperlihatkan betapa pentingnya organisasi tentera pada ketika itu. Para pemikir yang mengeluarkan idea sebagai rujukan kepada ketenteraan China dan menjadi rujukan pada zaman selepasnya. Dapat dirumuskan yang Tamadun China adalah unggul sebagai mana tamadun –tamadun awal yang lain.

    

SENARAI RUJUKAN:

Bozan Jian et.al., 1986. A Consist History of China. Foreign Language Press

Ebrey Buckley Patricia, 1996. The Cambridge Illustrated History of  China. London:     Cambridge University Press

Gernet Jaques, 1996. A History of Chienese Civillization, Second Edition. London:       Cambridge University Press

Loke Cheng Hoe, 2000. Tamadun China: Corak, Pemikiran, Sains dan Kesusasteraan. Pulau Pinang: Universiti Sains Malaysia

Lourette Scott, 2000. The Chinese: Their History and Culture. New York:         Longman

  Morton Scott W., 1995. China: Its History and Culture, Third Edition. McGraw-Hill

Sivachandralingam Sundra Raja & Ayadurai Letchumanan, 2005. Tamadun Dunia, Edisi Semakan. Selangor: Penerbit Fajar Bakti

Temple Robert, 1995. The Genius of China: 3000 Years of Science and Invention. McGraw Hill Press

Suffian Mansur , 2003. Tamadun China. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka

         

           

---

[1] Morton Scott W., 1995. China: Its History and Culture, Third Edition. McGraw-Hill, hlm 15

[2] Ebrey Buckley Patricia, 1996. The Cambridge Illustrated History of  China. London: Cambridge University Press, hlm 24

[3] Gernet Jaques, 1996. A History of Chienese Civillization, Second Edition. London: Cambridge University Press,106

[4] Suffian Mansur , 2003. Tamadun China. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 114

[5] Morton, op.cit, hlm 26

[6] Gernet, op.cit, hlm 66

[7] Morton, op.cit , hlm 56

[8] Suffian, op.cit , hlm 114

[9] Lourette Scott, 2000. The Chinese: Their History and Culture. New York: Longman, hlm 132

[10]  Bozan Jian et.al., 1986. A Consist History of China. Foreign Language Press, hlm 34

[11] Ibid, 35

[12] Ibid,35-36

[13] Gernet, op.cit, hlm 310

[14] Temple Robert, 1995. The Genius of China: 3000 Years of Science and Invention. McGraw Hill Press, hlm 246

[15] Loke Cheng Hoe, 2000. Tamadun China: Corak, Pemikiran, Sains dan Kesusasteraan. Pulau Pinang: Universiti Sains Malaysia, hlm 27

[16] Sivachandralingam Sundra Raja & Ayadurai Letchumanan, op.cit, hlm 250

[17] Sivachandralingam Sundra Raja & Ayadurai Letchumanan, op.cit, hlm 272

[18] Ibid, hlm 273

[19] Ibid, hlm 274

Reaksi Masyarakat Melayu Terhadap Kolonial British (1900-1957)

PENGENALAN

Zaman kolonialisme adalah zaman berlakunya eksploitasi kekayaan, penindasan bagi golongan yang terjajah dan konsep kebebasannya adalah dalam konteks pada orang putih atau 'white man' sahaja. Pengeksploitasian yang berlaku hanya menguntungkan pihak kolonial manakala bagi masyarakat setempat pula, ia terus di takuk lama malah kekuasaan orang-orang tempatan makin kurang dan seterusnya akan terhapus. Pengenalan satu sistem ekonomi baru seperti sistem ekonomi kapitalis terus 'mencerut' masyarakat tempatan kerana mereka kekurangan dari pelbagai segi seperti kekurangan modal. Jadi, golongan seperti pelabur-pelabur Barat serta Cina berkuasa dalam mengaut hasil kekayaan bumi Melayu manakala orang-orang Melayu masih dengan ekonomi tradisionalnya seperti mengeluarkan tanaman makanan seperti padi dan ini secara tidak langsung telah memundurkan serta menjauhkan lagi orang Melayu dari arus pembangunan yang makin rancak berjalan pada masa itu. Orang Melayu terus terperangkap dalam 'kapsul masa' serta terpinggir manakala pihak kolonial serta kaum lain terus menikmati kekayaan yang diperolehinya.

          Sesungguhnya, rancangan British ini telah berjaya dalam mengekalkan orang Melayu dalam masyarakat tradisionalnya di mana menumpukan taat setianya kepada Sultan serta tidak engkar atas segala kata putus yang dibuat oleh Sultan manakala golongan Sultan dan pembesar telah diberi elaun dan ganjaran-ganjaran yang lumayan serta kedudukan yang selesa. Sikap raja dan pembesar-pembesar ini seterusnya telah dikritik oleh Zaaba dengan berkata; (Orang patut-patut kaya-kaya, besar-besar, bujak-bijak) kita duduk bersenang-senang diri masing-masing dalam mahligainya dengan sentosa dan cukup puas hati pula, datang rasa hatinya dan sampai hatinya memandang anak-anak bangsa bergelumang dengan kehinaan dan kejatuhan kepada saf-saf yang jauh di belakang kaum penumpang negeri.
Kritikan Zaaba ini sangat sinis kerana mendapati golongan ini langsung tidak menunjukkan minat atau sedikit simpati dalam membantu memajukan pendidikan Melayu. Malah beliau berharap akan penglibatan aktif mereka bukan sahaja akan memajukan pendidikan tetapi juga menjadi pelindung dalam kata erti yang sebenar.

Dalam keadaan inilah penting bagi kita melihat reaksi masyarakat tempatan terhadap pemerintahan kolonial British di Tanah Melayu dalam tahun 1900 hingga 1957 dan melihat peristiwa-peristiwa yang berlaku yang boleh membangkitkan reaksi orang-orang Melayu. Namun yang penting ialah terpinggir dari pembangunan ekonomi, politik dan sosial merupakan penyebab yang membawa kepada bangkitnya reaksi masyarakat tempatan ini.

          Pada tahun 1900, General W.H Treacher, sebagai seorang yang bertanggungjawab ke atas kegiatan pemerintahan kolonial British di Tanah Melayu pernah menyindir dengan kata-katanya bahawa orang Melayu telah diberikan segala-galanya yang mungkin; keselamatan, sistem hubungan, perkhidmatan kesihatan, pelajaran dan lain-lain lagi. Maka satu rungutan yang boleh mereka lakukan ialah British tidak memaksa mereka 'bekerja kuat'. Kata-kata ini mungkin mudah diterima oleh pembaca kebanyakan dan begitu juga dengan pengkaji sejarah sendiri memandangkan kejayaan pihak British ini dalam mewujudkan jentera pentadbiran baru yang luas dan sistematik seiring dengan pembinaan struktur ekonomi yang berkesan. Namun, satu penganalisaan yang rasional yang juga berdasarkan fakta-fakta sejarah sezaman akan memaparkan hakikat kepalsuan yang terdapat dan ia diselindungi oleh sifat 'murah hati' kolonial ini. British banyak melakukan perubahan dalam ekonomi di Tanah Melayu dengan memperkenalkan ekonomi kapitalis di samping pelajaran dan perkhidmatan kesihatan. Namun, sesetengah langkah yang dilakukan oleh British adalah boleh dianggap sebagai 'melepas batuk di tangga'. Contohnya dalam ekonomi pertanian seperti padi. Akibat kurang mendapat sambutan dari petani kerana sistem pengairan yang buruk meyebabkan British mengambil langkah-langkah bagi mengatasinya.

          Antaranya memperbaiki pengeluaran makanan seperti memperbaiki sistem pengairan, bantuan benih yang lebih baik, bantuan pinjaman kewangan dengan mengikat jamin, pegecualian dari cukai dan sebagainya. Dilihat di sini pengeluaran hasil makanan seperti padi yang melibatkan orang Melayu tanpa melibatkan kaum-kaum lain membawa maksud British sendiri yang mahu menghalang atau menyekat orang-orang Melayu daripada menceburi bidang ekonomi komersial yang lebih menguntungkan. Segala usaha yang dilakukan oleh British ini jika dinilai dalam konteks masyarakat Melayu amnya, ternyata bahawa dakwaan bangga yang dibuat oleh W.H Treacher pada tahun 1900 begitu menyimpang dari kebenaran sejarah. Pada hakikatnya, kemajuan yang terdapat dalam pembangunan ekonomi, pendidikan, dan perkhidmatan kesihatan adalah telah dilaksanakan dalam rangka persediaan akan kemasukan penanaman modal Eropah yang dijangka akan bertambah pesat dalam dekad terawal abad-20. Dasarnya, pemerintahan kolonal ini memandang pelajaran sebagai masalah pentadbiran dan bukan masalah pelajaran. Selaras dengan sikap ini kemudahan pelajaran yang disediakan telah dirangka secara sedar untuk memenuhi kehendak-kehendak tenaga kakitangan di peringkat kerajaan dan gedung-gedung peniagaan Eropah yang akan berkembang pesat itu.

          Inilah antara penyebabnya yang menimbulkan reaksi dari masyararakat tempatan kerana mereka menjadi terpinggir dari segi pembangunan ekonomi dan kemudahan-kemudahan infrastruktur yang lain. Masyarakat Melayu ini terperangkap dalam kapsul masa yang memang telah dirancang oleh British agar ia kekal dalam keadaan asalnya tanpa menimbulkan sebarang masalah kepada kolonial British. Orang Melayu masih mengekalkan sistem sosial tradisi iaitu Raja adalah segalanya dan perlu patuh kepada kata-katanya. Awal abad 20 juga memperlihatkan pergerakan reformis Islam mula menyerap dalam Tanah Melayu. Syeikh Al-Hadi kembali dari Cairo pada tahun 1904 dan telah menerbitkan al-Imam pada tahun 1906. Ia merupakan akhbar Melayu pertama yang mengandungi idea-idea perubahan sosial dan elemen-elemen politik. Pemikiran orang-orang Melayu mula berkembang dan mula melihat apa yang berlaku di sekeliling mereka. Malah muncul golongan yang kemudiannya bangun secara terang-terangan dan menulis secara berani serta mengkritik pihak Raja dan pembesar-pembesar yang lebih mementingkan diri berbanding kepentingan masyarakat.

          Kemenangan Islam di masa lepas telah memberi sumber inspirasi kepada masyarakat Melayu ini dan memberi keyakinan baru dalam memasukkan diri mereka dalam orde pembangunan baru. Selain akhbar al-Imam, terdapat beberapa lagi akhbar seperti Neracha, Warta Malaya, Al-Ikhwan, Saudara dan lain-lain.Namun, akhbar yang paling bernilai ialah akhbar yang diterbitkan di luar Tanah Melayu khususnya di Cairo dan Beirut seperti Seruan Azhar, Semangat Islam dan Pilihan Timur dan ia telah diterbitkan dan dikeluarkan oleh pelajar-pelajar Melayu dan Indonesia di Universiti Al-Azhar. Ini disebabkan akhbar yang dicetak di luar Tanah Melayu bebas dari kawalan kerajaan. Masyarakat mulai sedar dengan tersebarnya akhbar-akhbar ini dalam melihat terpinggirnya mereka berbanding kaum lain. Namun amat sukar untuk masyarakat ini berkembang seiring dengan kaum-kaum lain kerana kekurangan modal khususnya menghalang mereka dari sama-sama bergiat dalam ekonomi komersial dan ditambah pula kediaman mereka jauh di kawasan pedalaman dan tanah yang ada di tangan mereka hanya sesuai untuk mengeluarkan hasil tanaman makanan. Begitu juga dengan pelajaran.

          Di sini Zaaba telah mengemukakan satru pandangan kritis terhadap apa yang berlaku. Contoh yang jelas dikemukakan oleh Zaaba ialah tentang kelahiran 'tamadun' baru yang diakibatkan oleh pemerintahan British di Tanah Melayu. Orang Melayu telah disifatkan oleh Zaaba sebagai berterusan berada "jauh dari suara loceng" iaitu kekal dalam alam sekitar tradisi dan terpisah dan ternafi daripada menikmati sebarang pembangunan ekonomi kolonial di Tanah Melayu. Rasa taat setia rakyat terhadap Raja-raja Melayu juga sentiasa dipupuk supaya taraf sosial mereka sentiasa tinggi. British berusaha menanam bibit-bibit taat setia rakyat terhadap Raja-raja ini melalui sistem pendidikan. Contohnya dari segi penggunaan buku-buku teks di sekolah Melayu yang terdiri daripada hikayat-hikayat Melayu lama Hikayat Hang Tuah, Hikayat Abdullah dan Kisah Pelayaran Abdullah. Pembacaan ini banyak memaparkan tentang perkara-perkara ajaib dan Zaaba sendiri merasakan yang penggunaan buku-buku ini tidak akan meningkatkan minda dan pengetahuan anak-anak ini yang bersuaian dengan zaman ini. Kesedaran Zaaba inilah yang menyebabkan beliau menuduh kerajaan kolonial British sebagai berusaha dengan secara sedar menanamkan bibit-bibit jiwa abdi kepada anak Melayu setelah tamat pendidikan mereka. Ini dipercayai akan menghalang kepada timbulnya kesedaran untuk bersatu dan menuntut hak untuk membebaskan tanah air mereka dan terus berasa redha walaupun bangsa mereka berterusan dijajah.

          Sikap Zaaba dalam melihat kepada anti-kolonial British ternyata dapat dilihat dari segi penglibatan dirinya secara serius di dalam penulisan rencana untuk siaran di dalam akhbar-akhbar tempatan pada tahun 1917 lagi. Pihak kolonial sendiri telah menyedari akan hakikat tersebut malah pada tahun 1921, beliau telah dikenakan tindakan oleh pihak berkuasa. Ini termasuk amaran lisan oleh Raja Sir Chulan dan beliau telah dituduh cuba menghasut para pembaca akhbar dan majalah melalui tulisannya yang bersifat anti-kerajaan. Raja Sir Chulan mengatakan ;

Mika (kamu) khabarnya selalu menulis di dalam surat khabar terutama di dalam surat khabar Melayu mengata-ngata kerajaan buat tak patut begini-begini… Ini saya ingatkan, kalau awak selalu buat begitu, esok nanti kerajaan pandang tak betul sama awak. Tidak dapat naik gaji, tidak dapat jawatan. Barang kali dibuang terus.

Tahun-tahun 1920-an dan 1930-an merupakan zaman bangkitnya aktiviti-aktiviti nasionalis dan merupakan zaman radikal.Program anti kolonial dan anti-feudal yang dilancarkan oleh Partai Nasional Indonesia di bawah Sukarno ysng telah dibentuk pada tahun 1927 menjadi satu dorongan atau pegangan bagi golongan berpendidikan di Tanah Melayu pada masa itu.

          Tahun 1931, terdapat 2 jenis saluran dalam perkembangan politik orang-orang Melayu. Satunya adalah sayap kanan yang dipelopori oleh yang berpendidikan Inggeris pertengahan dan atasan di mana ideologinya berdasarkan 'Malaya for the Malays'. Bagi golongan kiri, ia dipelopori oleh Ibrahim Yaakob. Idea ini disokong oleh kumpulan kapitalis feudal iaitu 1 kumpulan yang melihat kepada kepentingan Raja-raja dan golongan intelek.. Golongan ini merasakan terdapatnya saingan yang sengit dan penindasan dari golongan kolonis-kolonis dan borgeois asing yang lain.Selain itu, kumpulan ini juga menganjurkan satu permintaan untuk kebebasan kepada 'semua masyarakat Malaya yang ditindas.' Kumpulan ini juga bertujuan untuk menyatukan semua orang Melayu dan Indonesia di Kepulauan ini dan ia dikatakan sebagai asas kepada Bangsa Melayu.

          Ibrahim Yaakob, meninggalkan Maktab Perguruan Tanjung Malim dalam tahun 1931 telah melibatkan diri dengan idea-idea politik. Penulisannya lebih memfokuskan kepada anti-kolonial secara umum dan anti-British khususnya. Beliau berkongsi pandangan dengan rakan seperjuangan seperti Ishak Haji Mohamad (iaitu seorang yang percaya bahawa British adalah bangsa yang tamak. Beliau mengecam Sultan dan ketua-ketua Melayu kerana membenarkan diri mereka di bawah berada di bawah pegawai-pegawai British di Tanah Melayu.) Bagi Ishak Haji Mohamad dan Ibrahim Yaakob, 'perlindungan' yang diberikan oleh kerajaan British ke atas Tanah Melayu hanyalah sebagai mencuci mata untuk melindungi niat sebenarnya iaitu untuk mengekploitasi kekayaan tanah ini. Ketua-ketua orang Melayu dan pemerintah Melayu telah diberi rasuah dengan pencen yang besar dan istana yang cantik, sementara orang-orang Melayu yang berpendidikan sibuk dengan rancangan bersama pegawai-pegawai British untuk mendapatkan tempat yang baik dalam perkhidmatan kerajaan. Bagi kedua-dua tokoh ini, secara keseluruhannya kerajaan Britain tidak mempunyai sifat jujur. Walaupun polisi desentralisasi oleh Sir Cecil Clementi dalam tahun 1931 telah dibentuk oleh mereka, ia hanyalah sebagai salah satu percubaan Britain untuk "malayanise" orang-orang Melayu supaya golongan ini akan hilang semangat dalam mempertahankan hak dan keistimewaan mereka. Malah Ishak Haji Mohamad juga telah menulis beberapa novel politik berbentuk sindiran dalam tahun 1937 dan 1938 yang mengecam kuat birokrasi British serta aristokrat Melayu. Akhirnya novel ini telah diharamkan oleh British.

          Reaksi orang Melayu amat menonjol ketika Malayan Union telah diumumkan. Pada masa ini dilihat adanya penyatuan bagi semua pihak. Jika sebelumnya, semua pihak hanya berjuang mengikut negeri dan hanya memperjuangkan kepentingan mereka tapi dalam kes ini semua persatuan-persatuan negeri telah bergabung dan menunjukkan penentangan yang sama iaitu menentang Malayan Union. Akhbar banyak memainkan peranan penting dalam penyatuan ini kerana pada masa ini, walaupun usaha penentangan mereka hebat tapi usaha mereka tidak padu. Contohnya, pada tahun 20 November 1945, 8 buah persatuan Melayu Johor telah bergabung menjadi Liga Melayu Johor. Pada 3 Januari 1946 pula, Gerakan Melayu Semenanjung telah ditubuhkan di bawah pimpinan Dato' Onn bin Jaafar. Pada tahun 1946, orang Melayu berusaha gigih untuk menghidupkan semula persatuan-persatuan lama dan menubuhkan persatuan baru untuk untuk menentang Malayan Union. Dua perkara yang ditentang oleh orang Melayu ialah penghapusan kedaulatan Sultan Melayu dan pemberian hak kerakyatan melalui prinsip 'jus soli'.

          Kemarahan orang Melayu timbul kepada Raja-raja Melayu timbul kerana kurang teliti lalu menerima Malayan Union. Perasaan marah ini dapat dilihat melalui tulisan-tulisan mereka dalam akhbar dan ada yang telah menyuarakan kecamannya dalam bentuk syair seperti berikut;

Ampun Tuanku Duli Mahkota
Fikirlah kepada rakyat jelata
Teliti diperbaharui elok sekata
Supaya tidak putih mata

Jika lebih memandang dunia
Rakyat kelak teraniaya
Tuanku semayam di atas bahaya
Hilang kelak taat setia

Bermula dari pengumuman Malayan Union yang membawa kepada keberanian semua pihak bangkit menentangnya. Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu pula dibentuk pada tahun 1948. Di sini, pertumbuhan parti mulai wujud dan kesedaran politik makin kuat. Dapat juga dilihat di sini walaupun pembentukan Persekutuan Tanah Melayu dinyatakan oleh British sebagai memberi persediaan kepada masyarakat tempatan mentadbir sendiri negara mereka tetapi British masih lagi cuba melumpuhkan aktiviti-aktiviti gerakan anti-British pada masa tersebut.
          Contohnya, Pertubuhan Parti Muslimin atau Hizbul Muslimin dalam memperjuangkan kemerdekaan bangsa Melayu. Dasar mereka ialah memperjuangkan kemerdekaan bangsa melayu yang berdaulat, mencipta masyarakat Melayu berasaskan Islam dan mewujudkan Tanah Melayu Darul Islam. Pemimpinnya iaitu Ustaz Abu Bakar al-Bakir telah ditangkap oleh British dalam usaha menghapuskan gerakan anti penjajahan. Reaksi masyarakat tempatan terhadap pemeritahan kolonial British ini jelas di sini dapat dilihat terutamanya selepas tahun 1920-an dan 1930-an yang seterusnya membawa kepada kemunculan idea untuk memerintah sendiri Tanah Melayu dalam tahun 1940-an dan seterusnya dalam tahun 1957 telah mencapai kemerdekaan. Namun, reaksi masyarakat Melayu juga turut dilihat dalam masalah perkauman kerana berlakunya pemberontakan Parti Komunis Malaya. Dasar yang diamalkan oleh kolonial British dalam pentadbirannya telah menyebabkan kaum-kaum di Tanah Melayu tidak bersatu dan tidak seimbang. Contohnya, kaum Cina tinggal di bandar dan mendapat segala kemudahan yang disediakan oleh British manakala masyarakat Melayu terus terpinggir. Perbezaan taraf ekonomi yang tinggi antara kedua-dua kaum turut menimbulkan rasa tidak senang hati antara satu sama lain.Contohnya dalam tempoh keganasan komunis 1945-1946, pernah berlaku pergaduhan kaum di Batu Pahat, sungai Manik dan Bekor. British pula cuba menunjukkan kebaikannya dengan menjadi penyelesaian kepada masalah ini padahal pihak kolonial inilah yang mewujudkan keadaan ini sama ia sedar atau tidak.

          Dalam awal kurun 20-an didapati yang banyak berlaku perubahan dalam jiwa masyarakat Melayu. Orang-orang Melayu mulai sedar yanag tanah mereka sedang dieksploitasi oleh kolonial dan mereka pula terpinggir dalam bersama-sama menikmati keuntungan. Akibat masih berpegang kuat kepada kehidupan tradisionalnya menyebabkan golongan ini tersisih. Ditambah pula Raja-raja Melayu serta pembesar-pembesarnya telah diberikan kedudukan selesa dengan elaun dan pencen masing-masing. Mereka telah diserapkan ke dalam sistem birokrasi kolonial yang akhirnya kekuasaan mereka adalah terhad. Malah Raja Melayu hanya berkuasa dalam adat dan istiadat Melayu sahaja manakala pentadbiran dan politiknya akan diuruskan oleh British.Ini sengaja dirancang oleh British bagi membolehkan masyarakat Melayu tetap dengan kehidupan tradisionalnya dengan Raja sebagai tempat menumpah taat setianya. Akibatnya, masyarakat Melayu telah ketinggalan dalam kebanyakan aspek pembangunan di Tanah Melayu khususnya dalam ekonomi dan pendidikan yang mana semua lebih tertumpu di bandar. Kemudahan dalam mendapatkan pelajaran Inggeris adalah sukar kerana kerana masyararakat Melayu yang banyak tinggal di luar bandar. Mereka bukan sahaja terpaksa menghadapi dan mengatasi prasangka sosio-agama yang negatif tetapi juga masalah dari segi pengangkutan dan kenderaan yang sukar diperolehi. Malay College Kuala Kangsar (sebelumnya dikenali Anglo Malay School ) hanya mengeluarkan bilangan birokrat Melayu yang sangat sedikit berbanding dengan kehendak-kehendak tenaga manusia dalam pentadbiran.
          Penentangan Orang melayu bermula dari zaman Tok Janggut, Dato' Maharajalela pada peringkat awalnya menampakkan penerusan sepanjang pemerintahan kolonial British. Di sini, berdasarkan pendapat peribadi saya, tidak keterlaluan jika dikatakan yang sesetengah penentangan yang dilakukan adalah kerana kepentingan individu khususnya dan umum amnya. Contohnya, dilihat dari penentangan yang dilakukan oleh Dato'Maharajalela. Dato' Maharajalela bangun menentang British apabila hak mengutip cukai yang sebelumnya dikendalikan olehnya telah diambil alih oleh British. Begitu juga dengan Raja-raja Melayu dan pembesar lainnya. Apabila Raja Melayu merasakan kedudukannya tergugat, dia menggunakan 'daulat'nya dalam membolehkan 'rakyat' memperjuangkan haknya.Jadi, reaksi masyarakat tempatan sepanjang tahun tempoh 1900 hingga 1957 boleh dikatakan secara tidak langsung membawa kepada kemerdekaan bagi Tanah Melayu. Namun, penjajahan kolonial dalam diri masyarakat masih lagi ada walaupun telah lama mencapai kemerdekaan.